Wystawy w Przemyskiej Bibliotece Publicznej poświęcone literackim Patronom Roku 2024
Uchwałami Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej rok 2024 został ustanowiony rokiem m.in.: Czesława Miłosza (20 rocznica śmierci), Marka Hłaski (90 rocznica urodzin), Witolda Gombrowicza (120 rocznica urodzin) oraz Melchiora Wańkowicza (50 rocznica śmierci). Przemyska Biblioteka Publiczna, upamiętniając te ważne rocznice związane z wybitnymi twórcami literatury polskiej, przygotowała wystawy, które można obejrzeć w budynku głównym PBP przy ul. Grodzkiej 8. Wystawy będą eksponowane do końca 2024 r.
Na ekspozycjach znajdują się dostępne w zbiorach PBP różne wydania utworów pisarzy i poetów – Patronów Roku 2024, korespondencja oraz książki biograficzne oparzone licznymi zdjęciami dokumentującymi życie twórców, jak również kopie rękopisów (wierszy, pamiętników). Na wystawach można obejrzeć opracowania historyczno-literackie, krytycznoliterackie i publicystyczne dotyczące życia i twórczości pisarzy.
Od września do zwiedzania wystaw zapraszamy również grupy młodzieży ze szkół podstawowych (kl. 7–8) oraz ponadpodstawowych. W połączeniu z wystawami proponujemy również warsztaty literackie z elementami questu poświęcone literackim Patronom Roku 2024.
- Czesław Miłosz – ogrodnik poezji polskiej. Wystawa zbiorów Przemyskiej Biblioteki Publicznej (budynek B, parter)
Czesław Miłosz to twórca wielowymiarowy, jeden z najwybitniejszych w XX w., który na trwałe wpisał się w polską i światową literaturę – pisarz, prozaik, eseista, historyk literatury, tłumacz, dyplomata. Urodził się w 1911 r. w Szetejniach. W 1980 r. otrzymał Literacką Nagrodę Nobla. W uzasadnieniu jury napisano, że nagroda została przyznana za „bezkompromisową wnikliwość w ujawnianiu zagrożenia człowieka w świecie pełnym gwałtownych konfliktów”. Laureat wielu innych prestiżowych nagród literackich, tłumaczony na kilkanaście języków. Doktor honoris causa uniwersytetów w USA i w Polsce.
Czesław Miłosz spędził wiele lat na emigracji, m.in. w Stanach Zjednoczonych i we Francji. Do Polski na stałe powrócił w 1993 r., zamieszkał w Krakowie, gdzie zmarł w 2004 r. Pisarz tworzył od lat wczesnej młodości aż do śmierci – ponad 70 lat – dlatego jego dorobek pisarski jest bardzo bogaty i różnorodny. W uchwale o ustanowieniu roku 2024 Rokiem Czesława Miłosza czytamy, że „jako pisarz i myśliciel stał się on jednym z największych autorytetów intelektualnych, a jego twórczość jest zakorzeniona w wieloetnicznych tradycjach polskiej kultury, reprezentuje zarazem dziedzictwo narodów Europy Środkowo-Wschodniej z jej doświadczeniem skutków nazizmu i komunizmu”.
- Ja, Witold Gombrowicz. Wystawa zbiorów Przemyskiej Biblioteki Publicznej (budynek A, I piętro)
Witold Gombrowicz jest jednym z najwybitniejszych pisarzy polskich XX w., Debiutował zbiorem opowiadań „Pamiętnik z okresu dojrzewania”, zajmował się również publicystyką, pisał recenzje do czasopism, m.in. „Kuriera Porannego”. Rozgłos przyniosła mu powieść „Ferdydurke” (1937), która spotkała się z rozbieżnymi ocenami krytyków. W okresie międzywojennym Gombrowicz opublikował dramat „Iwona, księżniczka Burgunda” oraz gotycką powieść sensacyjną „Opętani”. Od 1937 r. przebywał na uchodźstwie, najpierw w Argentynie, potem we Francji. Swoje utwory zawsze pisał po polsku. Był jednak mało znany w kraju, przede wszystkim z powodów politycznych. Dopiero w 1986 r. ukazało się pierwszych dziewięć tomów jego dzieł, wcześniej publikowanych w drugim obiegu. W jego utworach znajdziemy przenikliwe, bezkompromisowe i konsekwentne spojrzenie na rzeczywistość. Zmarł w 1969 r. we Francji.
- Marek Hłasko (1934–1969). Wystawa zbiorów Przemyskiej Biblioteki Publicznej (budynek B, II piętro)
Marek Hłasko to wybitny prozaik i autor scenariuszy filmowych. Urodził się w 1934 r. w Warszawie. Jest autorem m.in. takich utworów, jak: „Baza Sokołowska”, zbioru opowiadań „Pierwszy krok w chmurach”, „Drugie zabicie psa” czy „Piękni dwudziestoletni”. Na podstawie jego prozy powstały filmy, m.in.: „Zbieg” Stanisława Jędryki, „Pętla” Wojciecha Hasa czy „Baza ludzi umarłych” Czesława Petelskiego. Najmłodszy z patronów, żył tylko 35 lat, choć zdarzeniami z jego życia można by obdzielić kilka osób. Żył szybko i intensywnie, stał się ikoną buntownika polskiej literatury. Debiutował wcześnie i szybko zyskał rozgłos, wiedział, jak podtrzymać uwagę, a doświadczenia, nawet te najbardziej skrajne i tragiczne, z talentem przekuwał w literaturę. Jak napisano w uchwale ustanawiającej pisarza patronem Roku 2024, „potrafił nasycić banalne motywy i tematy zaczerpnięte z potocznego życia głęboką treścią egzystencjalną, dzięki czemu jego twórczość ma wymowę uniwersalną”. Opublikowanie opowiadania „Cmentarze”, nakładem Instytutu Literackiego we Francji, zamknęło Hłasce drogę powrotną do Polski. Od 1957 r., czyli ostatnie 12 lat życia, spędził na emigracji: we Francji, w Izraelu i w Austrii. Zmarł w 1969 r. w Wiesbaden.
- Melchior Wańkowicz (1892–1974). Wystawa zbiorów Przemyskiej Biblioteki Publicznej (budynek A, Czytelnia Główna)
Melchior Wańkowicz – pisarz, dziennikarz, nazywany ojcem reportażu. Urodził się w 1892 r. w Kałużycach, nieopodal Mińska. W okresie międzywojennym Wańkowicz założył i kierował wydawnictwem „Rój”, które w dwudziestoleciu międzywojennym było jednym z najprężniej działających. Publikował m.in. w „Kurierze Warszawskim”, „Wiadomościach Literackich” i „Kurierze Porannym”. W latach trzydziestych tworzył reklamę (m.in. „Cukier krzepi!” – to hasło wymyślone przez Wańkowicza, które stało się reklamowym viralem w przedwojennej Polsce). Wiele lat spędził poza granicami kraju, m.in we Włoszech, w Anglii, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie. Do Polski powrócił w 1957 r. na fali „odwilży”. Przez niemal całe twórcze życie pisał reportaże z zagranicznych podróży i książki, dzięki którym do końca XX w. pozostał jednym z najbardziej poczytnych autorów. Najbardziej znane dzieła pisarza to: „Bitwa o Monte Cassino”, „Na tropach Smętka” i „Ziele na kraterze”. Melchior Wańkowicz zmarł w 1974 r. w Warszawie.
K. Bednarz-Soja
